Thách thức với Mỹ khi biến 'cung điện bay' thành Không lực Một

Mỹ có thể vấp phải hàng loạt thách thức nếu muốn hoán cải chiếc Boeing 747-8 được ví như "cung điện bay" của Qatar thành chuyên cơ Không lực Một.

Tổng thống Mỹ Donald Trump ngày 12/5 bác bỏ những lo ngại về kế hoạch nhận máy bay Boeing 747-8i từ Qatar để làm chuyên cơ Không lực Một, cho rằng "chỉ có kẻ ngốc" mới từ chối đề xuất này.

Truyền thông Mỹ trước đó cho biết hoàng gia Qatar dự định chuyển cho chính quyền Trump một máy bay Boeing 747-8i sang trọng, được ví như "cung điện bay", và nhấn mạnh đây có thể sẽ là món quà đắt nhất mà chính phủ Mỹ từng nhận được. Nguồn tin am hiểu vấn đề cho hay chiếc Boeing 747-8 sẽ được tân trang và lắp đặt thiết bị để làm chuyên cơ Không lực Một.

Dù vậy, giới chuyên gia hàng không cho rằng chính phủ và quân đội Mỹ sẽ gặp nhiều vấn đề kỹ thuật khi tiếp nhận chiếc Boeing 747-8i, ngay cả khi kế hoạch này khả thi về mặt pháp lý. Một trong những câu hỏi lớn nhất là liệu nó có đáp ứng yêu cầu tối thiểu về mặt an ninh và vận hành để phục vụ một Tổng thống Mỹ đương nhiệm hay không.

Máy bay Boeing 747-8 Qatar tại sân bay quốc tế Palm Beach, bang Florida, Mỹ, ngày 15/2. Ảnh: AFP

Ý tưởng về "chuyên cơ Không lực Một tạm thời" bắt nguồn từ chậm trễ trong chương trình thay thế hai máy bay Boeing VC-25A đang thực hiện nhiệm vụ này. Tập đoàn Boeing hồi năm 2018 nhận hợp đồng trị giá 3,9 tỷ USD để chế tạo hai máy bay VC-25B, dựa trên dòng phi cơ chở khách 747-8i, nhằm thay thế hai chiếc VC-25A. Cả hai chiếc dự kiến được bàn giao vào tháng 12/2024.

Tuy nhiên, dự án đã tiêu tốn hàng tỷ USD do chi phí tăng cao, chuỗi cung ứng gặp khó khăn và mức độ phức tạp trong quá trình hoán cải máy bay thành chuyên cơ cho Tổng thống Mỹ. Những chiếc VC-25B khó được bàn giao trước năm 2029, thời điểm ông Trump rời nhiệm sở.

Darlene Costello, quyền Thứ trưởng Không quân Mỹ phụ trách mua sắm, cho biết họ đang làm việc với Boeing để đẩy nhanh tiến độ. Không quân Mỹ cũng phải nới lỏng yêu cầu an ninh đối với một cơ sở chế tạo "trong khoảng thời gian nhất định" để đảm bảo tiến độ chương trình.

"Hoán cải máy bay chở khách thành chuyên cơ phục vụ Tổng thống Mỹ là quá trình rất phức tạp. Nhà sản xuất phải bảo đảm độ an toàn cao, bổ sung các hệ thống liên lạc bảo mật và biện pháp phòng vệ nhằm duy trì hoạt động của nó trong trường hợp xảy ra tình huống nghiêm trọng, kể cả chiến tranh hạt nhân", chuyên gia Tyler Rogoway của chuyên trang quân sự Mỹ War Zone nhận xét.

Thiết kế mẫu VC-25B được không quân Mỹ công bố hồi năm 2023. Ảnh: USAF

Chuyên cơ của Tổng thống Mỹ phải đáp ứng yêu cầu nghiêm ngặt về duy trì liên lạc giữa máy bay với các cơ quan chính phủ, trong đó có Cơ quan Chỉ huy Quốc gia (NCA), trong trường hợp xảy ra khủng hoảng. Tổng thống Mỹ phải kết nối được với NCA mọi lúc mọi nơi, nhằm đảm bảo độ tin cậy của năng lực răn đe hạt nhân. Đây là yêu cầu với tất cả máy bay được chọn làm chuyên cơ.

Chuyên cơ Không lực Một cần có khả năng chống chịu xung điện từ do các vụ nổ hạt nhân tạo ra và đối phó với nhiều mối đe dọa, đặc biệt là tên lửa phòng không. Những tính năng chuyên biệt như vậy đòi hỏi Boeing áp dụng nhiều sửa đổi thứ cấp, trong đó có lắp đặt máy phát điện công suất lớn và chỉnh sửa cấu trúc khung thân.

"Máy bay Boeing 747-8i của hoàng gia Qatar không đáp ứng những yêu cầu kỹ thuật khắt khe để trở thành Không lực Một. Ngay cả khi máy bay được tặng miễn phí, khoản tiền bỏ ra để chuyển đổi nó thành chuyên cơ Không lực Một cũng cao hơn nhiều so với mức giá xuất xưởng 400 triệu USD", biên tập viên Howard Altman của War Zone nhận định.

Sau khi tích hợp các hệ thống cần thiết, máy bay sẽ phải trải qua nhiều cuộc thử nghiệm với yêu cầu khác xa phi cơ dân dụng. Boeing cũng phải tháo dỡ phần lớn nội thất xa xỉ trên chiếc 747-8i của Qatar để tiến hành chỉnh sửa, sau đó lắp lại như ban đầu.

Máy bay VC-25A tại căn cứ không quân Whiteman, bang Missouri, tháng 7/2013. Ảnh: USAF

"Tất cả điều này sẽ được thực hiện với một chuyên cơ tạm thời, có thời gian sử dụng cực kỳ hạn chế. Hoàn thành công đoạn chuyển đổi nhanh chóng chỉ để chuyên cơ phục vụ ông Trump trong vài năm, hoặc thậm chí không kịp cho điều này, là rất không hợp lý", Altman nói.

Các chuyên gia Mỹ cho rằng chiếc 747-8i của Qatar sẽ phù hợp nhất với vai trò cung cấp khung thân và linh kiện dự phòng, do Boeing đã ngừng sản xuất dòng 747 từ lâu. Ngoài hai chiếc VC-25A, không quân Mỹ vẫn sử dụng khung thân 747 cho nhiều dòng máy bay trọng yếu, trong đó có phi đội "máy bay ngày tận thế" E-4B Nightwatch và mẫu E-4C SAOC sắp thay thế chúng.

"Tuy nhiên, trên cương vị Tổng thống Mỹ, ông Trump sẽ là người quyết định yêu cầu về an ninh, an toàn và liên lạc trên bất cứ máy bay nào được chọn làm chuyên cơ Không lực Một", Altman nói.

Nguyễn Tiến (Theo War Zone, AFP, AP)