'Quả bom hẹn giờ' dưới biển: Đại dương đang axit hóa vượt ngưỡng an toàn toàn cầu

Theo The Guardian, một nhóm các nhà khoa học quốc tế vừa đưa ra cảnh báo: độ axit của đại dương đã vượt quá giới hạn an toàn toàn cầu, hay còn gọi là "ranh giới hành tinh", kể từ ít nhất 5 năm trước. Đây là dấu hiệu cho thấy đại dương đang tiến tới điểm không thể phục hồi nếu con người không hành động kịp thời.

Hiện tượng axit hóa xảy ra khi khí carbon dioxide (CO₂) trong khí quyển được hấp thụ vào nước biển và tạo thành axit carbonic, khiến độ pH giảm xuống. Quá trình này làm suy yếu vỏ canxi của các sinh vật biển như san hô, hàu, ốc, trai... và phá hủy các rạn san hô, nơi cư trú của hơn 25% sinh vật biển.

Theo báo cáo do Phòng thí nghiệm Hàng hải Plymouth (Vương quốc Anh), Cơ quan Quản lý Đại dương và Khí quyển Quốc gia Mỹ (NOAA) và Đại học Bang Oregon thực hiện, nồng độ canxi cacbonat trong nước biển, khoáng chất thiết yếu để các sinh vật biển hình thành vỏ, đã giảm hơn 20% so với mức trước thời kỳ công nghiệp. Đây chính là ngưỡng mà khoa học xác định là "ranh giới an toàn" cho hệ sinh thái biển.

"Axit hóa đại dương không chỉ là một khủng hoảng môi trường, đó là quả bom hẹn giờ đang đe dọa các hệ sinh thái và nền kinh tế ven biển toàn cầu", GS. Steve Widdicombe, đồng Chủ tịch Mạng lưới Quan sát Axit hóa Đại dương Toàn cầu, phát biểu.

Điều đặc biệt đáng lo ngại là tình trạng axit hóa trở nên nghiêm trọng hơn ở các vùng nước sâu, nơi sinh sống của phần lớn sinh vật biển. Ở độ sâu 200m dưới mặt nước, hơn 60% diện tích đại dương toàn cầu đã vượt qua ngưỡng an toàn.

"Chúng ta thường chỉ chú ý đến tầng mặt của đại dương, nhưng phần lớn sự sống dưới biển lại nằm sâu hơn thế. Những thay đổi mạnh mẽ ở tầng nước sâu có thể gây hậu quả nặng nề hơn nhiều so với những gì chúng ta tưởng", GS. Helen Findlay, đồng tác giả nghiên cứu, cho biết.

Các hệ sinh thái nhạy cảm như rạn san hô nhiệt đới và san hô nước sâu, vốn là nơi sinh sản, ẩn náu của hàng triệu loài, đang bị đe dọa nghiêm trọng. Nhiều loài sinh vật biển có vỏ như ốc cánh cứng (sea butterflies), hàu, trai, san hô... đang gặp khó khăn trong việc duy trì lớp vỏ bảo vệ, dẫn đến vỏ yếu, tăng trưởng chậm và giảm khả năng sinh sản.

Không chỉ gây hại cho sinh vật biển, axit hóa đại dương còn đe dọa nghiêm trọng đến sinh kế của hàng trăm triệu người sống nhờ nghề cá, du lịch biển và nuôi trồng thủy sản.

Một nghiên cứu khác công bố gần đây cho thấy tình trạng nước biển ấm lên và axit hóa đang cộng hưởng, gây ra các đợt sóng nhiệt đại dương, tàn phá rạn san hô và gây thiệt hại hàng tỉ USD cho các quốc gia ven biển.

Các nhà khoa học khẳng định, giải pháp căn cơ duy nhất là giảm phát thải khí CO₂ toàn cầu, nguyên nhân chính dẫn đến axit hóa. Bên cạnh đó, các biện pháp bảo tồn khẩn cấp cần tập trung vào những khu vực và loài sinh vật dễ tổn thương nhất, như rạn san hô, sinh vật có vỏ, các hệ sinh thái sâu...

"Báo cáo này nhấn mạnh một điều rõ ràng: Chúng ta đang chạy đua với thời gian. Những gì con người làm hoặc không làm hôm nay sẽ quyết định tương lai hành tinh này", Jessie Turner, Giám đốc Liên minh Quốc tế Chống Axit hóa Đại dương, nhận định.

"Nếu các chính phủ còn chần chừ, nhiều môi trường sống quý giá sẽ biến mất vĩnh viễn. Đã đến lúc axit hóa đại dương phải được đưa vào chương trình nghị sự khí hậu toàn cầu".