Phát hiện loài thực vật mới ở Quảng Trị, được mang tên người 40 năm bảo vệ rừng

Nhóm các nhà thực vật học đến từ Viện khoa học sự sống, Viện nghiên cứu khoa học miền Trung, cùng cán bộ Hạt kiểm lâm liên huyện Cam Lộ - TP Đông Hà và Bảo tàng Đại học Kagoshima (Nhật Bản) đã phát hiện và mô tả một loài mới thuộc chi Lasianthus (Xú hương) được thu thập mẫu từ tỉnh Quảng Trị và Quảng Bình.

Loài thực vật mới được đăng trên tạp chí chuyên ngành Phytotaxa 694 (1): 057-067, xuất bản ngày 18-3.

Lasianthus là một chi lớn trong họ Rubiaceae với 292 loài phân bố rộng khắp trên thế giới, ở Việt Nam đã ghi nhận trước đó 74 loài thuộc chi này.

Loài mới được đặt tên Lasianthus trongii theo tên ông Nguyễn Đình Trọng, người có công bảo vệ rừng Rú Lịnh (huyện Vĩnh Linh, Quảng Trị) hơn 40 năm qua.

Rừng Rú Lịnh rộng gần 100ha, là khu rừng nguyên sinh duy nhất ở vùng đồng bằng Quảng Trị, là nơi loài mới được phát hiện và thu thập mẫu lần đầu tiên. Năm 1977, ông Nguyễn Đình Trọng cùng một số người dân nhận bảo vệ rừng Rú Lịnh. Nhờ công của ông Trọng mà khu rừng được gìn giữ nguyên vẹn đến ngày nay.

Loài L. trongii dạng cây bụi cao tầm 1 - 3m, với thân không lông. Lá mọc đối, phiến lá hình elip hoặc hình mác, cả hai mặt lá không lông, có đuôi lá nhọn, gốc lá gần tròn, mép nguyên, gân phụ 6 - 8 cặp, cuống lá không lông dài 2 - 3mm, lá kèm nhỏ, hình tam giác.

Cụm hoa hình xim, có 7 hoa, hoa gần không cuống, hoa màu trắng, đài hình chuông đến hình nón cụt, không lông, phân 4 thuỳ hình tam giác. Nhị 4 gắn vào ống tràng hoa, bầu nhuỵ 4 ô, vòi nhuỵ dài 1,5 - 2mm, có lông tơ, có 3 thùy. Quả hạch hình trứng đến hình cầu, nhẵn, màu đỏ cam khi chín rất bắt mắt, dễ phân biệt loài này trong tự nhiên.

L. trongii có hình thái gần với loài L. tamdaoensis và L. kailarsenii . Tuy nhiên loài phân biệt rõ ràng qua hình thái của lá, hoa và quả, trong đó đặc điểm nổi bật nhất là màu sắc đỏ cam của quả, khác hoàn toàn với quả màu xanh dương ở hai loài còn lại.

Loài tuy phân bố ở hai khu vực hai tỉnh, tuy nhiên quần thể có số lượng cá thể ít và được đề xuất đánh giá nguy cấp (EN) theo IUCN 2024.