Những căng thẳng tích tụ trước khẩu chiến của Tổng thống Mỹ - Ukraine

Cuộc tranh cãi nảy lửa giữa ông Trump và ông Zelensky tại Nhà Trắng diễn ra sau nhiều tuần căng thẳng giữa Washington và Kiev về thỏa thuận khoáng sản.

Tổng thống Mỹ Donald Trump từ lâu đã thể hiện lập trường không thân thiện với Ukraine và Tổng thống Volodymyr Zelensky. Bất đồng giữa lãnh đạo Ukraine và Mỹ gần đây gia tăng khi các cuộc đàm phán nhằm đạt thỏa thuận khoáng sản gặp nhiều trở ngại.

Những tuần gần đây, ông Trump đảo ngược chính sách đối ngoại kéo dài hàng thập kỷ của Mỹ khi công khai đứng về phía Tổng thống Nga Vladimir Putin, nói rằng ông tin người đứng đầu Điện Kremlin "chân thành" mong muốn chấm dứt chiến sự. Quan điểm này bị hầu hết các nước phương Tây chỉ trích.

Các nguồn thạo tin nói rằng nỗi thất vọng đã tăng lên ở Nhà Trắng gần đây, đặc biệt khi các quan chức chính quyền Trump cố đàm phán thỏa thuận khoáng sản với Ukraine. Sự bực bội của họ những ngày này có nguy cơ làm chệch hướng chuyến thăm của ông Zelensky.

"Tôi không hiểu việc mời ông ấy đến Nhà Trắng có ý nghĩa gì nữa", một quan chức Nhà Trắng nói hôm 26/2, khi Tổng thống Ukraine dường như do dự ký thỏa thuận khoáng sản.

Dù Tổng thống Zelensky sau đó vẫn tới Mỹ để dự định ký thỏa thuận, ông Trump còn có những bất bình khác.

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky và Tổng thống Donald Trump tại Nhà Trắng ngày 28/2. Ảnh: Reuters

Những tuần gần đây, Tổng thống Mỹ nói với các cố vấn thân cận rằng ông không thích cách ông Zelensky nỗ lực giành được sự ủng hộ của Mỹ, cho rằng lãnh đạo Ukraine đã sử dụng kỹ năng trình diễn sân khấu để cố giành điểm với giới truyền thông và quốc hội Mỹ.

Người đứng đầu Nhà Trắng cũng đã trao đổi với nhóm an ninh quốc gia của mình về tương lai nhiệm kỳ của ông Zelensky và liệu Mỹ có thể buộc Ukraine tiến hành bầu cử tổng thống thông qua các cuộc đàm phán hòa bình hay không, theo hai nguồn tin.

Ông Trump đã công khai hối thúc Ukraine tiến hành bầu cử và chỉ trích Tổng thống Zelensky vì không tổ chức bầu cử sau khi nhiệm kỳ chính thức kéo dài 5 năm của ông kết thúc vào năm 2024. Nga từng trích dẫn luận điểm này để khẳng định ông Zelensky không còn là lãnh đạo hợp pháp của Ukraine.

Luật pháp Ukraine cấm tổ chức bầu cử khi đất nước tình trạng thiết quân luật mà Kiev đã ban bố vào ngày Nga mở chiến dịch quân sự 20/2/2022. Tổng thống Trump cũng đưa ra tuyên bố sai sự thật rằng ông Zelensky chỉ giành được 4% tỷ lệ ủng hộ. Một cuộc thăm dò trong tháng 2 cho thấy tỷ lệ ủng hộ lãnh đạo Ukraine là 63%.

Tổng thống Trump cũng đã chỉ đạo nhóm của mình hạn chế tiếp xúc với Andriy Yermak, trợ lý hàng đầu của ông Zelensky. Yermak từng phối hợp làm việc chặt chẽ với cố vấn an ninh của tổng thống đảng Dân chủ Joe Biden là Jake Sullivan.

Dù vậy, hai quan chức Nhà Trắng cho biết chính quyền Trump không dự định công kích ông Zelensky trong cuộc gặp ở Phòng Bầu dục và chuyến thăm của lãnh đạo Ukraine sẽ là chiến thắng cho ông Trump khi hai bên ký thỏa thuận khoáng sản.

Tuy nhiên, cũng không có gì bất ngờ khi cuộc tranh cãi nảy lửa xảy ra khi ông Zelensky tới Nhà Trắng ngày 28/2 nhằm ký kết thỏa thuận khoáng sản, theo ba nguồn tin am hiểu vấn đề.

Những khoảnh khắc căng thẳng trong cuộc gặp giữa Tổng thống Mỹ Donald Trump (phải) và Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky tại Nhà Trắng ngày 28/2. Ảnh: AFP

Trước ống kính truyền hình, Tổng thống Trump nói người đồng cấp Ukraine phải "thỏa hiệp" trong thỏa thuận ngừng bắn với Nga. Tuy nhiên, Tổng thống Zelensky bác bỏ quan điểm này, khẳng định không có chuyện nhượng bộ.

Cuộc gặp sau đó trở nên căng thẳng, hai lãnh đạo bắt đầu cao giọng và chuyển sang cãi vã. Tổng thống Trump cùng Phó tổng thống JD Vance chỉ trích ông Zelensky "vô ơn" và "bất lịch sự".

Sau cuộc cãi vã, ông Zelensky rời Nhà Trắng sớm hơn dự kiến và hai bên hủy họp báo, không ký thỏa thuận về khoáng sản.

Phát biểu với phóng viên bên ngoài Nhà Trắng sau cuộc tranh cãi giữa lãnh đạo hai nước ở Nhà Trắng, thượng nghị sĩ đảng Cộng hòa Lindsey Graham nói rằng ông đã cảnh báo Tổng thống Zelensky trước cuộc gặp rằng hãy tập trung vào thỏa thuận có thể đạt được, không thảo luận về các đảm bảo an ninh cũng như lệnh ngừng bắn.

Thượng nghị sĩ Graham mô tả sự việc ở Nhà Trắng là "thảm họa" và Washington sẽ khó có thể đạt thỏa thuận với ông Zelensky trong tương lai. "Tôi không biết liệu chúng ta có thể làm việc với Tổng thống Zelensky nữa không", ông cho hay.

Trả lời phỏng vấn riêng với Fox News sau cuộc gặp với Tổng thống Trump tại Nhà Trắng, ông Zelensky cho rằng không phải xin lỗi người đồng cấp Mỹ. Ông khẳng định vẫn tôn trọng ông Trump và người dân Mỹ, nhấn mạnh "không muốn đánh mất các đối tác Mỹ" và sẽ rất khó để Kiev đối đầu với Moskva nếu không có sự giúp đỡ từ Washington.

Trong khi đó, Tổng thống Trump nói rằng hai bên đã "có cuộc gặp ý nghĩa" tại Nhà Trắng, nhưng khẳng định lãnh đạo Ukraine "chưa sẵn sàng cho hòa bình".

Huyền Lê (Theo Reuters)