Harvard - đại học già hơn nước Mỹ, giàu hơn nhiều quốc gia

Đại học Harvard có tuổi đời lâu hơn cả Mỹ và là cơ sở giáo dục giàu nhất nước này, với quy mô quỹ hiến tặng lớn hơn GDP gần 100 quốc gia.

Đại học Harvard đang trở thành biểu tượng của sự phản kháng trước nỗ lực của Tổng thống Donald Trump nhằm buộc các đại học ở Mỹ phải cải cách chương trình giảng dạy và cách quản lý "nhằm giải quyết làn sóng bài xích Do Thái". Harvard đã đệ đơn kiện lên tòa án liên bang thành phố Boston, bang Massachusetts, cáo buộc Nhà Trắng vi phạm quyền hiến định khi đóng băng hàng tỷ USD tài trợ cho trường.

Truyền thông Mỹ mô tả đây là màn đối đầu giữa một trong những trường danh giá, lâu đời và giàu nhất đất nước với thể chế hành pháp lớn nhất quốc gia. Với vị thế về danh tiếng và tài chính của mình, Đại học Harvard được đánh giá có thể chống chịu áp lực từ cuộc đấu này.

Tượng John Harvard tại Harvard Yard, Đại học Harvard, thành phố Cambridge, bang Massachusetts, Mỹ ngày 18/4. Ảnh: AFP

Đại học Harvard được thành lập ngày 28/10/1636 bởi Cơ quan Lập pháp Thuộc địa Vịnh Massachusetts, là đại học đầu tiên tại Mỹ khi nước này còn là thuộc địa của Anh. Trường có tuổi đời nhiều hơn 140 năm so với Mỹ, quốc gia tuyên bố độc lập tháng 7/1776.

Trường có tên ban đầu là New College, có sứ mệnh đào tạo giáo sĩ. Năm 1639, trường đổi tên thành Đại học Harvard để tri ân John Harvard, người đã hiến tặng nửa số tài sản cùng khoảng 400 cuốn sách cho cơ sở. Màu đặc trưng của trường là đỏ tía.

Một bức tượng John Harvard được đặt tại Harvard Yard, khuôn viên trung tâm của Đại học Harvard ở thành phố Cambridge, Massachusetts. Sinh viên thường xoa chân bức tượng trên đường đến giảng đường, hy vọng gặp may mắn khi đối mặt bài thi khó. Đây cũng là địa điểm thu hút khách tham quan, mọi người thường dừng lại chụp ảnh với biểu tượng nổi bật nhất của trường.

Harvard là trường tư, nằm trong nhóm Ivy League, gồm 8 đại học ưu tú ở vùng đông bắc Mỹ. Các thành viên còn lại gồm Đại học Brown, Đại học Columbia, Đại học Cornell, Đại học Dartmouth, Đại học Pennsylvania, Đại học Princeton và Đại học Yale.

Harvard gồm 14 cơ sở thành viên, trong đó Harvard College đào tạo bậc đại học, 12 trường sau đại học và Viện Radcliffe về Nghiên cứu Cao cấp, đóng vai trò là trung tâm nghiên cứu liên ngành hàng đầu.

Các trường sau đại học đào tạo nhiều lĩnh vực như kinh doanh, thần học, nghệ thuật, thiết kế, quản lý nhà nước, luật, y khoa, nổi bật là Trường Kinh doanh Harvard, Trường Luật Harvard, Trường Y Harvard, Trường Y tế Công cộng Harvard T. H. Chan.

Khuôn viên các trường nằm chủ yếu ở hai thành phố Cambridge và Boston. Theo US News&Report, Đại học Harvard có tổng diện tích hơn 22 km2. Trường được hưởng quyền miễn thuế, theo quy định của Sở Thuế vụ Mỹ dành cho các tổ chức hoạt động vì mục đích "từ thiện, tôn giáo, giáo dục, khoa học, văn hóa". Đặc quyền này giúp Harvard tiết kiệm đáng kể chi phí trong quá trình hoạt động.

Về tài chính, Harvard là đại học giàu nhất Mỹ, có ngân sách ròng khoảng 64 tỷ USD trong năm tài khóa 2024. Ngân sách bang Massachusetts cùng năm là 58 tỷ USD. Trường có nhiều nguồn thu, từ tài trợ nghiên cứu, quyên góp và học phí. Hầu hết tài sản của trường hầu hết nằm ở quỹ hiến tặng 53,2 tỷ USD, được ví như quỹ hưu trí khổng lồ để duy trì hoạt động lâu dài.

Quỹ hiến tặng này của Harvard cao hơn GDP của gần 100 quốc gia, như Bahrain, Iceland, Tunisia, theo Economic Times.

Tuy nhiên, đa phần quỹ hiến tặng đã được phân bổ cho những dự án đặc biệt, thường là về giáo dục. Trường không thể tùy tiện sử dụng số tiền này nếu không muốn tổn hại danh tiếng và đối mặt rắc rối pháp lý.

Quy mô quỹ hiến tặng của một số trường đại học lớn ở Mỹ năm 2024. Đồ họa: WSJ

Theo website Harvard, trường đang đào tạo hơn 24.500 sinh viên đại học và sau đại học. Trường có hơn 400.000 cựu sinh viên trên toàn thế giới, hơn 35 triệu người học trên nền tảng trực tuyến Harvard Online, hơn 20.600 giảng viên và nhân viên.

"Chúng tôi tin vào giá trị của tri thức, sức mạnh của giảng dạy và nghiên cứu, và những công việc mà chúng tôi thực hiện ở đây có thể mang lại lợi ích cho xã hội", Chủ tịch Đại học Harvard Alan Garber viết trên website trường.

Đại học Harvard đứng đầu Bảng xếp hạng học thuật các đại học thế giới (ARWU) nhiều năm. Trong số các cựu sinh viên của trường có 162 người giành giải Nobel ở nhiều lĩnh vực, trong đó có 14 giải Nobel Y học.

Ông Barack Obama, đoạt giải Nobel Hòa bình năm 2009, lấy bằng tiến sĩ luật Trường Luật Harvard trước khi trở thành tổng thống da màu đầu tiên của Mỹ. Vợ ông, bà Michelle Obama, cũng là sinh viên tại trường. Trước ông Obama, Đại học Harvard còn là nơi học tập của 7 tổng thống Mỹ, trong đó có Franklin D. Roosevelt, John F. Kennedy và George W. Bush.

Harvard còn đào tạo nhiều nguyên thủ quốc gia nước ngoài, trong đó có hai cựu tổng thống Colombia Juan Manuel Santos và Alvaro Uribe, cựu tổng thống Chile Sebastian Pinera, nhà kinh tế học Liberia Ellen Johnson Sirleaf, nữ tổng thống đầu tiên của châu Phi, và Hoàng hậu Nhật Bản Masako.

Harvard từ lâu bị phe bảo thủ Mỹ coi là một "thành trì cánh tả", cáo buộc trường sử dụng chương trình giảng dạy của mình để "đầu độc tâm trí thanh niên Mỹ bằng những phương thức cực tả", điều mà phe cánh hữu cho rằng khiến đất nước suy yếu. Do đó, nỗ lực đối đầu với Harvard của ông Trump nhận được sự ủng hộ từ nhiều nhà hoạt động cánh hữu.

Khuôn viên Trường Kinh doanh Đại học Harvard ở Cambridge, bang Massachusetts ngày 15/4. Ảnh: Reuters

Nhưng Harvard cũng là nơi đào tạo nhiều đồng minh thân cận của Tổng thống Trump. Trong số này có Jared Kushner, con rể ông Trump. Kushner, cùng vợ Ivanka Trump, là cố vấn hàng đầu của ông trong nhiệm kỳ năm 2017-2021.

Chủ tịch Hội đồng Cố vấn Kinh tế Nhà Trắng Stephen Miran, Bộ trưởng Y tế và Dịch vụ Nhân sinh Robert F. Kennedy Jr. cũng từng học tại Đại học Harvard. Quốc hội Mỹ có 15 nghị sĩ Cộng hòa từng học tại Harvard, bằng khoảng một phần ba số nghị sĩ đảng Dân chủ có hồ sơ tương tự.

Như Tâm (Theo US News&Report, AFP, CNN)