Đề xuất bố trí nhà và xe công vụ cho nhà khoa học đầu ngành

Sáng 15-4, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về dự án Luật Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo.

Nhà khoa học, kỹ sư chịu trách nhiệm nghiên cứu về quốc phòng, an ninh được quan tâm

Bộ trưởng Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng cho biết dự luật hướng đến đẩy mạnh tính tự chủ, tự chịu trách nhiệm của cơ sở nghiên cứu.

Theo tờ trình, cơ sở nghiên cứu được tự chủ, tự chịu trách nhiệm triển khai các hoạt động nghiên cứu, xây dựng bộ máy, chi tiêu theo cơ chế khoán chi.

Nhà nước quản lý mục tiêu, quản lý đầu ra, quản lý kết quả và hiệu quả nghiên cứu, không quản lý cách làm. Sự thông thoáng này sẽ đẩy nhanh quá trình nghiên cứu.

Thêm vào đó, nếu một dự án nghiên cứu không đạt được kết quả như kỳ vọng, tổ chức nghiên cứu sẽ không phải chịu trách nhiệm bồi thường như trước và được miễn trừ trách nhiệm dân sự đối với những thiệt hại phát sinh cho nhà nước trong quá trình thực hiện nghiên cứu.

Mặc dù rủi ro được chấp nhận ở từng nhiệm vụ, từng dự án cụ thể nhưng hiệu quả hoạt động vẫn được đánh giá trên tổng thể của tổ chức đó và chương trình nghiên cứu.

Những tổ chức hoạt động hiệu quả sẽ được ưu tiên cấp thêm kinh phí để tiếp tục phát triển. Ngược lại những tổ chức hoạt động kém hiệu quả sẽ bị cắt giảm nguồn lực.

Tờ trình nêu rõ việc giao tự chủ cho tổ chức nghiên cứu, chấp nhận rủi ro trong nghiên cứu không có nghĩa là buông lỏng trách nhiệm, mà để tạo cơ chế linh hoạt hơn để khuyến khích đổi mới.

Sự dám chấp nhận rủi ro sẽ tạo động lực cho các nhà khoa học theo đuổi những vấn đề thách thức, đưa khoa học tiến xa hơn và mang lại những đột phá quan trọng.

Những nghiên cứu không đạt mục tiêu ban đầu mang lại bài học quý giá, giúp tránh lặp lại sai lầm trong tương lai hoặc mở ra những hướng đi mới tiềm năng.

Thêm vào đó, cơ chế đánh giá hiệu quả gắn với giao kinh phí đảm bảo tài chính nghiên cứu được phân bổ một cách hợp lý và tạo động lực nâng cao chất lượng khoa học, công nghệ.

Thẩm tra dự luật, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Lê Quang Huy đề nghị đồng tình với chính sách nêu trên nhưng mong cơ quan soạn thảo thể chế hóa đầy đủ hơn các chính sách ưu đãi, vượt trội về chấp nhận độ trễ trong nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ.

Đồng thời cho rằng dự luật cần cụ thể hóa chính sách khẳng định vai trò của doanh nghiệp, khu vực kinh tế tư nhân, tạo không gian mở, thuận lợi để cá nhân, tổ chức, doanh nghiệp thực hiện quyền tự do nghiên cứu và phát triển khoa học.

Về chính sách với nhà khoa học, ông Huy đề nghị không phải chịu trách nhiệm dân sự, hành chính, hình sự nếu tuân thủ đầy đủ quy trình liên quan đến cơ chế thử nghiệm có kiểm soát.

Đồng thời được phong tặng viện sĩ viện hàn lâm cho cá nhân nước ngoài là các nhà khoa học xuất sắc, góp phần vào nhiệm vụ hợp tác quốc tế trong lĩnh vực khoa học.

Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng, An ninh - Đối ngoại Lê Tấn Tới nói dự luật đã bổ sung nhiều chính sách cho nhà khoa học, song ông vẫn đề nghị riêng với nhà khoa học, kỹ sư chịu trách nhiệm nghiên cứu về quốc phòng, an ninh cần có cơ chế vượt trội hơn.

Do đây là nhóm các nhà khoa học được giao trọng trách nặng nề và có vai trò quan trọng.

Đồng thời qua tham khảo chính sách công nghiệp quốc phòng quốc tế, ông Tới cũng đề nghị dự luật bổ sung chính sách ưu tiên áp dụng các công nghệ tiên tiến nhất của đất nước cho các lĩnh vực khoa học quân sự và an ninh.

"Những chính sách mới về khoa học công nghệ áp dụng cho quân sự cần được ưu tiên trước, đặc biệt trong bối cảnh cuộc chiến tranh đều áp dụng công nghệ hiện đại", ông Tới đề nghị.

Phó chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh đề xuất dự luật cần làm rõ hơn chính sách thu hút trí thức là kiều bào nước ngoài về làm việc, sinh sống ổn định và gắn bó với Việt Nam.

Việc này sẽ giúp xây dựng mạng lưới trí thức Việt Nam ở nước ngoài cũng như người nước ngoài ở Việt Nam.

"Việt kiều ở nước ngoài là diện rất đặc thù. Nếu không có tuyên bố rất rõ ràng về cơ chế nhập tịch, sở hữu nhà, thu nhập môi trường làm việc, thì nhà nước rất khó thu hút họ về nước", bà Thanh nói.

Đề xuất nhiều ưu đãi với các nhà khoa học đầu ngành, tổng công trình sư

Dự luật cũng đề xuất, với nhà khoa học đầu ngành, tổng công trình sư, nhà khoa học, kỹ sư chủ trì nhiệm vụ đặc biệt quan trọng được hưởng thêm các ưu đãi.

Cụ thể gồm hưởng lương, phụ cấp ưu đãi đặc biệt theo thỏa thuận; được bố trí nhà ở công vụ, phương tiện đi lại công vụ trong thời gian thực hiện nhiệm vụ. Điều động nhân lực, kinh phí, nguồn lực bảo đảm thực hiện nhiệm vụ.

Thuê chuyên gia trong và ngoài nước; tự quyết việc mua sáng chế, thiết kế, tài liệu kỹ thuật, bí quyết công nghệ trong phạm vi kinh phí được giao.

Với nhà khoa học trẻ tài năng, kỹ sư trẻ tài năng được ưu tiên hỗ trợ nâng cao trình độ ở nước ngoài, chủ trì nhiệm vụ khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo, và thành lập nhóm nghiên cứu mạnh trong lĩnh vực chuyên môn.

Dự luật đề xuất giao Chính phủ quy định chi tiết nội dung này.