Chiến lược giúp nghị sĩ Mỹ phát biểu 25 giờ liên tục

Thượng nghị sĩ Dân chủ Booker nhịn ăn nhiều ngày, hạn chế uống nước để tránh đi vệ sinh, để có thể đứng phát biểu tại Thượng viện suốt hơn 25 giờ liên tục.

"Tôi sẽ phát biểu tại Thượng viện vì ông Donald Trump và ông Elon Musk đã thể hiện sự coi thường hoàn toàn nguyên tắc pháp quyền, Hiến pháp và nhu cầu của người dân Mỹ", thượng nghị sĩ Dân chủ Cory Booker viết trên X ngày 31/3. "Tôi sẽ không ngừng nói, đứng đó lâu nhất mà thể chất tôi có thể chịu được".

Đây là tuyên bố mở đầu để Booker làm một điều mà chưa bất cứ nghị sĩ Mỹ nào làm được tại Thượng viện: đứng phát biểu liên tục hơn 25 giờ không nghỉ, không ăn uống, không đi vệ sinh, nhằm thể hiện sự phản đối với các chính sách của Tổng thống.

Các nghị sĩ Mỹ thường áp dụng chiến thuật filibuster, đăng đàn phát biểu liên tục để ngăn quốc hội thông qua một dự luật hay phê chuẩn một ứng viên được đề cử. Tuy nhiên, Booker muốn lập kỷ lục phát biểu không phải để filibuster, mà nhằm ngăn cản hoạt động lập pháp bình thường của Thượng viện để thể hiện tiếng nói phản đối của mình với chính quyền đương nhiệm.

Theo quy định của quốc hội Mỹ, quyền phát biểu của các nghị sĩ được tôn trọng tối đa. Ngoại trừ một số trường hợp rất đặc biệt được quy định trước, Thượng viện không giới hạn thời gian phát biểu của nghị sĩ và không ai được phép ngắt lời hay chấm dứt bài phát biểu đó.

"Một khi đăng đàn phát biểu, nghị sĩ sẽ không phải nhường bục cho bất kỳ ai và không ai được ngắt lời nếu người đó không đồng ý", Cơ quan Nghiên cứu Quốc hội Mỹ (CRS) cho biết. Tuy nhiên, điều kiện để được duy trì đặc quyền này là nghị sĩ phải "đứng và phát biểu liên tục" trong suốt bài diễn văn của mình, không được dừng lại để ăn hay đi vệ sinh.

Thượng nghị sĩ Booker nắm rất rõ những quy định này và ông thể hiện sự tự tin khi bước lên bục, bắt đầu phát biểu từ 19h ngày 31/3 trước các đồng nghiệp tại Thượng viện. "Tối nay, tôi lên tiếng vì tin rằng đất nước chúng ta đang trong khủng hoảng", ông nói, mở đầu cho bài phát biểu xuyên đêm.

Để có thể phát biểu trong thời gian dài, Booker đề cập loạt chủ đề, từ chăm sóc y tế và an sinh xã hội cho đến nhập cư, kinh tế, giáo dục, tự do ngôn luận. Thượng nghị sĩ chỉ trích ông Trump gây ra "tổn hại nối tiếp tổn hại trong vòng 71 ngày" nắm quyền.

"Đây không phải một giai đoạn bình thường ở đất nước chúng ta. Thượng viện cũng không nên cho rằng mọi thứ vẫn bình thường", ông Booker cho biết.

Các trợ lý đã chuẩn bị hơn 1.000 trang tài liệu để Booker phát biểu. Ngoài các tài liệu này, thượng nghị sĩ còn đọc những lá thư nhận được từ cử tri, các bài báo về chính quyền Trump, cũng như những tuyên bố của các lãnh đạo thế giới trong vài tuần gần đây.

Trong những giờ tiếp theo, Booker cảnh báo về mối đe dọa "nghiêm trọng và cấp bách" từ chính quyền Trump. Về khuya, các thượng nghị sĩ đã lui về phòng nghỉ, chỉ còn các trợ lý, nhân viên Thượng viện và cảnh sát bảo vệ Đồi Capitol trực tại nghị trường tiếp tục nghe ông phát biểu.

Nhưng bài phát biểu của Booker được phát trực tiếp trên các nền tảng mạng xã hội và thu hút sự quan tâm rất lớn của công chúng. Có lúc, hơn 115.000 người xem trực tiếp bài phát biểu của ông trên YouTube.

Thượng nghị sĩ New Jersey Cory Booker phát biểu tại Thượng viện sáng 1/4. Ảnh: AP

Khi áp dụng chiến thuật filibuster, nhiều nghị sĩ Mỹ trước đây đã tìm cách kéo dài thời gian bằng cách lôi sổ danh bạ điện thoại hay truyện trẻ em ra đọc, nhưng Booker không làm vậy. Ông vẫn luôn tập trung vào chương trình nghị sự của Tổng thống Trump và truyền đi thông điệp rằng những chính sách hiện nay đang làm tổn hại tới cuộc sống của người Mỹ, cũng như gây ra nhiều mối quan ngại về đối ngoại.

Ông tiếp tục nói xuyên đêm 31/3 và rạng sáng 1/4. Đến 7h sáng 1/4, khi một số nghị sĩ quay lại nghị trường, Booker nói ông biết mốc 12 giờ đã trôi qua và tuyên bố mình "vẫn tỉnh táo", "sẽ tiếp tục đứng đây thêm nhiều giờ nhất có thể".

Ba tiếng sau, khi các nghị sĩ tập trung đầy đủ, Booker tuyên bố ông vẫn "còn năng lượng". Trong cả sáng hôm đó, Thượng viện Mỹ không thể tiến hành bất cứ hoạt động lập pháp nào, bởi Booker vẫn phát biểu.

Ông có khoảng nghỉ ngắn vào trưa cùng ngày, khi Thượng viện tạm dừng họp trong khoảng một phút rưỡi để một mục sư cầu nguyện, yêu cầu bắt buộc trong những phiên làm việc liên tục kéo dài.

Trong cuộc cầu nguyện, mục sư Barry Black đã cảm ơn "nhân viên Thượng viện, cảnh sát Đồi Capitol, nhân viên tốc ký và tất cả những người đã làm việc xuyên đêm" trong quá trình thượng nghị sĩ Booker đăng đàn.

Trong quá trình cầu nguyện, Booker vẫn không ngồi mà đứng ngay tại bục phát biểu. Ông nhanh chóng quay lại với bài phát biểu của mình, tiếp tục đọc thư từ cử tri, những người nói họ bị ảnh hưởng bởi chính sách của chính quyền Trump. Để giết thời gian, ông còn đọc thơ, thảo luận về thể thao. Giọng ông dần khàn đi, nhưng vẫn thể hiện sự mạnh mẽ.

Sau 16 giờ 24 phút, Booker nhìn đồng hồ và nói: "Chúng ta muộn hơn một chút so với kế hoạch dự kiến", nhưng khẳng định sẽ chưa kết thúc. "Để tuân theo các trợ lý, điều mà các thượng nghị sĩ nên làm, tôi muốn nhanh chóng chuyển qua vấn đề nhà ở", ông nói tiếp.

"Hết lần này đến lần khác, Tổng thống thất hứa và làm những việc thái quá. Chúng ta có thấy chuyện gì đang xảy ra không?", Booker nói ở mốc 17 giờ.

Nhiều thượng nghị sĩ Dân chủ, trong đó có lãnh đạo phe thiểu số Chuck Schumer, đã luân phiên tham gia nêu ý kiến ủng hộ ông. Trong thời gian các nghị sĩ này đặt câu hỏi, Booker có thể tạm dừng nói, nhưng vẫn phải đứng tại bục phát biểu của mình.

Booker phải rất thận trọng ngôn từ mỗi khi thực hiện chiến thuật tiếp nhận câu hỏi từ các đồng nghiệp Dân chủ. "Tôi sẽ ngừng nói để nghe câu hỏi, nhưng vẫn giữ quyền phát biểu", ông Booker phản hồi mỗi khi có nghị sĩ xin phép ngắt lời. Hơn 10 nghị sĩ Dân chủ đã tham gia chiến thuật "giữ sức" này để ủng hộ Booker.

Chiều tối 1/4, các nghị sĩ Dân chủ ở lưỡng viện dần tập hợp về phòng họp Thượng viện khi Booker sắp đến mốc phát biểu 24 giờ liên tục, trong khi hầu hết phe Cộng hòa không tham gia.

Lúc này, ông Schumer lên tiếng: "Xin thượng nghị sĩ dừng lại để trả lời câu hỏi?". "Chuck Schumer, đây là lần duy nhất trong đời tôi có thể trả lời 'không' với ngài", Booker đáp lại.

"Tôi chỉ muốn hỏi rằng ông có biết mình vừa phá kỷ lục không?", ông Schumer cười. "Ông có biết chúng tôi tự hào thế nào về ông không?". Đây là thời điểm Booker vượt qua kỷ lục phát biểu 24 tiếng 18 phút liên tục mà cố thượng nghị sĩ Strom Thurmond lập vào năm 1957.

Các nghị sĩ Dân chủ trong phòng họp đồng loạt đứng lên vỗ tay, reo hò chúc mừng Booker. Hạ nghị sĩ Cộng hòa Cynthia Lummis bang Wyoming cũng hành động tương tự.

"Tôi muốn cố gắng thêm một chút rồi phải giải quyết nhu cầu cấp thiết về mặt sinh học", Booker nói sau khi vượt kỷ lục vài phút.

Booker lúc này đã tỏ ra rất mệt mỏi, nhưng vẫn đứng tại bục phát biểu. Thượng nghị sĩ Cộng hòa James Risch tỏ ra mất kiên nhẫn, để chuông điện thoại reo to làm gián đoạn bài phát biểu của Booker trong chốc lát.

Lúc 19h37, Risch ra hiệu cho chủ tọa rằng đã đến lúc kết thúc bài phát biểu của Booker, nhưng thượng nghị sĩ Dân chủ vẫn tiếp tục nói. Một lúc sau, ông giơ ba ngón tay lên, ám chỉ rằng Booker chỉ có thể nói thêm ba phút.

Nhưng thượng nghị sĩ này đã dành gần nửa giờ sau đó để kêu gọi các đồng nghiệp buộc Tổng thống Trump phải chịu trách nhiệm cho các chính sách của mình.

Booker kết thúc bài phát biểu lúc 20h05 ngày 1/4. "Với tất cả người dân Mỹ, đây là thời khắc về lương tri. Không phải cánh tả hay hữu, mà là về đúng hay sai", ông Booker nói và kết thúc bài phát biểu dài nhất trong lịch sử Thượng viện.

Ông Booker phát biểu trong bối cảnh đảng Dân chủ đối mặt sức ép ngày càng tăng từ cử tri của họ về việc phải hành động cứng rắn hơn đối phó ông Trump. Tuy nhiên, đảng Dân chủ lúc này lại không có nhiều lựa chọn, vì không giữ thế đa số tại cả lưỡng viện, và chưa thể tìm ra chiến lược hiệu quả.

Nỗ lực của ông Booker được giới quan sát đánh giá là một trong những hình thức phản đối mạnh mẽ nhất đảng Dân chủ đã thực hiện kể từ đầu nhiệm kỳ hai của ông Trump.

Thượng nghị sĩ Dân chủ Chris Murphy, đứng cùng Booker khi ông phát biểu, khâm phục sức bền của đồng nghiệp. "Rất khó để cơ thể vượt qua giờ thứ 22 và 23", Murphy nói. Ông tiết lộ rằng họ "có tranh thủ ăn một chút" và Booker có thuốc giảm đau để trong ngăn bàn để dùng nếu cần.

"Chiến thuật của tôi là ngừng ăn. Tôi nghĩ mình đã ngừng ăn từ ngày 28/3, sau đó dừng uống nước từ đêm 30/3" để tránh phải đi vệ sinh trong quá trình phát biểu, Booker trả lời báo giới tại Đồi Capitol sau đó. "Việc này có cả lợi lẫn hại. Việc nhịn ăn và hạn chế uống nước khiến các nhóm cơ co rút lại do mất nước".

Khi được hỏi Booker có mặc bỉm hay đặt ống thông tiểu không, Murphy cười và nói ông không phải người trả lời vấn đề này. Phát ngôn viên của ông Booker cho biết thượng nghị sĩ không sử dụng biện pháp hỗ trợ đặc biệt nào.

Ông Booker còn nhờ trợ lý Thượng viện cất ghế của ông đi khi chưa đến mốc ba giờ để tránh cám dỗ ngồi xuống. Booker vẫn nhấp vài ngụm nhỏ từ hai cốc nước đặt trên bàn.

Nhà Trắng bác bỏ bài phát biểu. Phát ngôn viên Harrison Fields nói ông Booker muốn xây dựng hình ảnh một "võ sĩ giác đấu". "Đến khi nào ông ấy mới nhận ra mình không phải Spartacus, mà là một trò hề?", ông Fields bình luận, nhắc đến võ sĩ giác đấu nổi tiếng thời Đế chế La Mã.

Thượng nghị sĩ New Jersey Cory Booker trả lời báo giới tại Đồi Capitol ngày 1/4. Ảnh: AFP

Booker sinh năm 1969 tại thủ đô Washington trong một gia đình da màu, sau đó chuyển đến sống tại miền bắc bang New Jersey. Ông tốt nghiệp cử nhân khoa học chính trị Đại học Stanford năm 1991, nhận bằng thạc sĩ xã hội học năm 1992. Booker nhận học bổng và theo học ngành lịch sử Mỹ, Đại học Oxford, tiếp đó nhận bằng tiến sĩ luật, Trường Luật Yale năm 1997.

Ông vào chính trường năm 1998, giành ghế trong Hội đồng thành phố Newark, là ngôi sao đang lên của đảng Dân chủ, và là thị trưởng thành phố lớn nhất New Jersey này giai đoạn 2006-2013. Năm 2013, Booker đắc cử thượng nghị sĩ trong cuộc bầu cử dặc biệt, giành thêm hai nhiệm kỳ 6 năm trong cuộc bầu cử năm 2014 và 2020. Ông từng tranh cử tổng thống Mỹ năm 2020 nhưng bất thành.

Booker đang là chủ tịch Ủy ban Liên lạc Chiến lược đảng Dân chủ, quan chức số 4 của đảng này tại Thượng viện.

Như Tâm (Theo AFP, NBC News, CNN, NPR)